Basis van ptosis
Het bovenooglid wordt geopend door aanspanningen van twee spieren die zich bevinden in het bovenooglid. Deze spieren worden levatorspier en de Müllerse spier genoemd. De levatorspier is de belangrijkste spier die verantwoordelijk is voor het heffen van het bovenooglid. De spier loopt van de oogkas naar het bovenooglid. De Müllerse spier is in staat om het ooglid te heffen, maar met mate. Oogartsen gaan er vanuit dat de spier ongeveer 2mm kan heffen.
Het ooglid bestaat uit een dunne bindweefselplaat, ook wel tarsus genoemd. Deze plaat geeft stevigheid aan het ooglid. De levatorspier zit met een peesplaat vast aan het bovenooglid. De peesplaat zit vervolgens weer vast aan de bindweefselplaat van het ooglid. Naast de levatorspier loopt er ook een kleinere spier naar de bovenzijde van de tarsus, dit is de Müllerse spier. De levatorspier heeft het meeste effect wanneer het aankomt op het omhoogtrekken van het ooglid.
Wanneer een van de bovengenoemde spieren niet naar behoren werkt is er sprake van laagstand van het bovenooglid.
Onderzoek naar ptosis
Allereerst zal de oogarts vragen naar spierziekten binnen de familie, aangezien dit kan resulteren in ptosis. Daarnaast wordt er gekeken naar de volgende factoren:
- Verticale lid spleet: dit is de afstand van de onderste limbus. Dit betekent de afstand van de iris naar de harde oogrok tot de rand van het bovenooglid.
- De huidplooi, wanneer er een overschot is aan huid is er namelijk geen sprake van ptosis.
- De gewenste lidspleetgrootte.
- De functie van de levatorspier, hierbij wordt gekeken naar de huidige functionaliteit van de spier.
- De werking van andere oogspieren.
- Hoornvlies en traanfilm: wanneer een patiënt last heeft van een droog oog zullen de klachten toenemen wanneer het oog gecorrigeerd is.
- Lid-lag: wanneer de patiënt naar beneden kijkt is het bovenooglid niet in staat om mee te bewegen.
De verticale afstand van de lid spleet is gemiddeld 9 tot 10 millimeter. Aan de bovenzijde bedekt het bovenooglid gemiddeld 2mm van het hoornvlies. Wanneer het ooglid lager staat wordt er gesproken van laagstand van het bovenooglid.
Oorzaken van ptosis
Ptosis kent meerdere vormen en dus ook meerdere oorzaken. In onderstaande sectie worden de mogelijke oorzaken beschreven.
1. Wanneer de levatorspier wel goed werkt, maar de verbinding tussen de spier en het ooglid is verslapt wordt er gesproken van aponeurogene ptosis. Deze vorm wordt ook wel involutionele ptosis genoemd en komt het vaakst voor.
2. Is de functie van de levatorspier gestoord wordt er gesproken van myogene ptosis. Voorbeelden hiervan zijn een aangeboren afwijking of specifieke spierziekten.
3. Wanneer de zenuw die de levatorspier aanstuurt niet naar behoren werkt wordt er gesproken van neurogene ptosis. Door deze vorm van ptosis is vaak het oog gesloten. Doordat de hersenzenuw ook de oogspieren aanstuurt, heeft de patiënt met deze vorm van ptosis ook last van een afwijkende oogstand en een wijde pupil. Neurogene ptosis komt regelmatig voor na een beroerte.
4. Een ongeval met het ooglid kan ptosis veroorzaken door verlittekening of door verscheuring van de levatorspier. Deze vorm van ptosis heet mechanische ptosis. Zo kunnen ooglid tumoren, ontstekingen en overtollig huid ook ptosis veroorzaken.
Ptosis bij ouderen
De meest voorkomende vorm van ptosis bij ouderen is involutionele ptosis. In dit geval functioneert de spier wel goed, maar is de pees van de levatorspier verslapt. Dit resulteert in een hangend ooglid dat op volwassen leeftijd ontstaat. In de meeste gevallen is dit het gevolg van het losraken van de aanhechting van de spier in het ooglid. Daarnaast is het mogelijk dat het pezige deel van de spier is uitgerekt of verslapt.
Bij ptosis is er meestal een combinatie te zien van laagstand, een hoge huidplooi en een diepe kuil boven het ooglid. Deze ontstaat door een vermindering in het vetweefsel, wat resulteert in een tussenschot. Dit tussenschot wordt door oogartsen omschreven als septum orbitale.
Oorzaken van involutionele ptosis
Er zijn een aantal oorzaken voor involutionele ptosis:
- Het weefsel veroudert wat resulteert in verslapping.
- Het langdurig dragen van contactlezen kan ptosis tot gevolg hebben. Ongeveer 10 procent van mensen die langer dan 10 jaar harde contactlenzen dragen hebben kans op een hangend ooglid. Ook zachte contactlenzen kunnen ptosis tot gevolg hebben.
- Bij oude staaroperaties kon de spier beschadigd raken. Zo kan ook een ooglidspreider tijdens een operatie een geringe ptosis veroorzaken.
- Na een ernstige oogontsteking kan zwelling ontstaan bij het oogweefsel, wat vervolgens kan resulteren in ptosis.
Symptomen ptosis
De klachten van een ptosis variëren en kunnen bestaan uit het dichtvallen van oogleden in de loop van de dag, tot beperkingen van het gezichtsveld aan de bovenzijde. Het kan zijn dat het ooglid door ptosis over de pupil gaat hangen. De aandoening is meestal dubbelzijdig, wat betekent dat ptosis optreed bij allebei de ogen. Tijdens de operatie worden beide bovenoogleden aangepast zodat deze symmetrisch zijn.
Ptosis operatie
De meest voorkomende operatie voor ptosis is de “levator reïnsertie”. Wanneer het hangend ooglid het gevolg is van een spier die is losgeraakt kan dit gecorrigeerd worden door de spier vast te hechten aan de bindweefselplaat. De oogarts moet beoordelen of de hoogte van het bovenooglid goed is en zal daarom voortdurend de patiënt bewegen van lig- naar zitstand. Deze operatie kan enkel plaatsvinden door lokale verdoving.
Vergoeding verzekering
Vanuit de Basisverzekering worden ooglidcorrecties niet vergoed.
Wanneer u een aanvullende verzekering heeft dan bestaat de kans dat er op grond van polisvoorwaarden een beroep op vergoeding kan worden gedaan. In de meeste gevallen kan dit alleen wanneer er sprake is van een bij de geboorte aanwezige chronische aandoening of verlamde/verslapte bovenoogleden die het gevolg zijn van een aangeboren afwijking of .
De aanvraag voor een vergoeding van uw verzekering zal u zelf moeten verzorgen.
De kosten van een operatie aan de onderoogleden zijn voor eigen rekening.
